Choroby serca to poważny problem, stanowią one jedną z 10 najczęstszych przyczyn śmierci
u kotów. Ze względu na specyfikę gatunku zarówno dla lekarzy jak i właścicieli są wyzwaniem
diagnostycznym i terapeutycznym. Spośród chorób serca kardiomiopatia przerostowa (HCM)
stanowi jednostkę występującą najczęściej – około 91% przypadków (badanie Uniwersytetu
Stanowego w Ohio). Mimo trudności diagnostycznych szacuje się, że HCM dotyka 15% populacji kotów i około 29% osobników starszych. Wspomniane trudności spowodowane są faktem, że duża część zwierząt obciążonych kardiomiopatią przerostową jest bezobjawowa. Tym, co budzi niepokój, jest fakt, że nasilenie się podklinicznej fazy często spowodowane jest czynnikiem zewnętrznym, takim jak znieczulenie ogólne lub silny stres innego rodzaju (Meg Sleeper) . Oznacza to, że kotek nie wykazujący żadnych objawów może być obciążony chorobą, która nasili się i będzie stanowić poważne zagrożenie dla jego zdrowia dopiero po lub w trakcie narkozy czy silnego pobudzenia emocjonalnego.
Kto jest najbardziej zagrożony kardiomioopatią przerostową i jakie są predyspozycje rasowe?
Jak już wspomnieliśmy, występowanie problemu jest bardzo powszechne. Dotyczy głównie
kotów europejskich, ponieważ stanowią one najliczniejszą grupę przedstawicieli tego gatunku.
Choroba częściej obciąża samców niż samice. Najczęściej diagnozujemy problem u osobników
starszych.
Istnieją silne predyspozycje rasowe. W grupie ryzyka znajdują się main coony, sfiknsy, rag-
dole, norweskie leśne, perskie, brytyjskie krótkowłose, birmańskie oraz bengalskie. Wiemy, że choroba ma charakter dziedziczny. Do tej pory udało się zidentyfikować mutacje odpowiedzialne za jej wystąpienie u maincoonów (MyBPC3-A31P), ragdoli (MyBPC3-A31P) i sfinksów (ALMS1). Częstotliwość obecności nieprawidłowego genu budzi poważny niepokój u maincoonów, wynosząc 35-42%. Niestety brak mutacji nie gwarantuje, że kot nie rozwinie HCM, a obecność nie jest jednoznaczna z wystąpieniem choroby. Jednak badania genetyczne są dobrym narzędziem przesiewowym. Wszystkie koty hodowlane spośród tych trzech ras powinny mieć wykonane takie testy. Osobniki homozygotyczne nie powinny być rozmnażane.
Jakie są objawy kliniczne?
Tak jak już wspomnieliśmy, HCM może przebiegać w postaci bezobjawowej i sytuacja ta
występuje u większości osobników obciążonych tą chorobą serca. Symptomy kardiomiopatii
przerostowej najczęściej pojawiają się średnio w wieku 5 lat . Oczywiście życie pisze różne
scenariusze i objawy mogą być zaobserwowane w wieku 6 miesięcy lub kilkunastu lat. Najczęściej mamy do czynienia z zastoinową niewydolnością mięśnia sercowego. Nasz pupil wykazuje wtedy duszność, przyspieszony oddech, podczas wdechów i wydechów widzimy wyraźną pracę brzucha. Przyczyną takiego stanu zazwyczaj jest obrzęk płuc lub płyn w opłucnej. Występują również inne niespecyficzne symptomy takie jak osłabienie, brak apetytu, chowanie się czy niepokój. Co jest istotne, kaszel u kotów rzadko jest spowodowany problemem kardiologicznym.
Innym obliczem kardiomiopati przerostowej jest FATE, czyli zakrzepica zatorowa tętnic.
Objawia się nagłym, częściowym lub całkowitym porażeniem kończyn miednicznych. Stan ten spowodowany jest pojawieniem się zatoru najczęściej w okolic rozwidlenia aorty. Konsekwencją jest częściowe lub całkowite niedokrwienie kończyn miednicznych i ich martwica. Problem zawsze wywołuje u kota bardzo silną bolesność. Niestety, w tych przypadkach rokowanie jest niepomyślne w kierunku do złego. Czasami bywa, że jedynym objawem choroby jest nagła śmierć sercowa bez wcześniejszych wyraźnych symptomów.
Jakie zmiany możemy zaobserwować w badaniu klinicznym?
Szmer sercowy nie jest obiektywnym kryterium oceny zdrowia serca kota. U 80% pacjentów z HCM występują nieprawidłowości podczas osłuchiwania, jednak możemy je również
usłyszeć u 30-45% kotów zdrowych. Ciche szmery rzadziej występują u kotów z HCM, natomiast
głośne znacznie częściej. W stadium klinicznym możemy zauważyć przyspieszony oddech, duszność, osłuchowo galop serca, arytmie, trzaski nad polami płucnymi. W późniejszych etapach choroby towarzyszy wyraźne wychudzenie organizmu.
Jakie badanie wykonać, aby zdiagnozować HCM?
Złotym standardem, czyli najskuteczniejszą metodą potwierdzenia lub wykluczenia
obecności choroby, jest badane echokardiograficzne. Aby je wykonać pacjent nie wymaga
specjalnego przygotowania. Podczas badania kotek może stać lub leżeć. Bardzo istotne jest
ograniczenie stresu do minimum. Czasami konieczne jest podanie leków uspokajających oraz
przeciwlękowych. Badanie jest bezbolesne i trwa od 10 do 20 minut.
Inne badania takie jak EKG, USG czy RTG klatki piersiowej nie dają możliwości
potwierdzania lub wykluczenia HCM. Są one użyteczne jako procedury dodatkowe umożliwiające ocenę konsekwencji przebudowy mięśnia sercowego, takich jak arytmia, obrzęk czy płyn w opłucnej.
Kiedy zgłosić się na badanie kardiologiczne?
Konieczna jest konsultacja, gdy zauważymy u naszego kota duszność, cięższy oddech,
nietolerancję wysiłkową (zianie z otwartym pyszczkiem), osłabienie. Kolejnymi objawami, które
powinny nas skłonić do wizyty u kardiologa są omdlenia czy ataki padaczkowe. Ze względu na
charakter dziedziczny choroby należy wykonać badania u osobników przeznaczonych do rozrodu oraz tych blisko spokrewnionych z kotami u których zdiagnozowano chorobę. Ze względu na predyspozycje rasowe rutynowo powinni być sprawdzani pod kątem kardiomiopatii przerostowej przedstawiciele ras: main coon, sfikns, ragdoll, norweski leśny, perski, brytyjski krótkowłosy, birmański oraz bengalski. Pierwsze badanie warto wykonać w wieku dwunastu miesięcy. U pacjentów predysponowanych do choroby należy powtarzać je co roku. Przed znieczuleniem ogólnym zaleca się wykonać badanie echokardiograficzne, w przypadku kotów starszych jest to bezwzględny wymóg.
Jak leczymy HCM?
Niestety choroba jest nieuleczalna i ma charakter postępujący. Nasze działanie zależy od stadium HCM w jakim się znajduje pacjent. W pierwszych etapach tylko monitorujemy kota
wykonując regularne badania średnio co roku. Wraz z postępem choroby włącza się leki
przeciwarytmiczne oraz przeciwzakrzepowe. W momencie gdy pojawią się objawy niewydolności zastoinowej serca wprowadzamy leki moczopędne – adekwatnie do stanu w jakim znajduje się kotek. Ważne jest, aby monitorować stan nerek, ponieważ leki odwadniające będą te narządy obciążać. Kontrola polega na regularnym przeprowadzaniu badania biochemicznego krwi oraz oznaczania elektrolitów w surowicy. Wraz z postępowaniem choroby częstotliwość wykonywania kontrolnego echa serca wzrasta. Istotnym elementem jest odpowiednia dieta (o obniżonej zawartości sodu) oraz suplementacja obejmująca przede wszystkim kwasy tłuszczowe omega3, taurynę, L-karnitynę oraz koenzym Q10.
Reasumując kardiomiopatia przerostowa jest bardzo poważną, dziedziczną, nieuleczalną
chorobą serca. Ze względu na niespecyficzne objawy oraz ich brak w fazie podklinicznej, wywołuje duże trudności diagnostyczne. Często rozpoznawana jest zbyt późno, przez co nie jesteśmy w stanie pomóc naszym podopiecznym. Kluczowe są badania profilaktyczne, aby zdiagnozować koty we wczesnej fazie choroby. Daje nam to możliwość prowadzenia pacjenta przed dużo dłuższy czas zapewniając mu komfort życia.